Het laatste woord.

Berlijn: Wat een ontdekking.

We hebben de hoogtepunten van Berlijn gedurende deze city trip kunnen ontdekken. Deze 3 dagen zijn veel te kort om deze historische geweldige stad te kunnen ontdekken. Berlijn heeft een geweldige dynamiek ontwikkeld na de hereniging van Oost en West tot de eengemaakte hoofdstad van Duitsland. De val van de Berlijnse Muur in 1989 en de daaropvolgende hereniging van Oost en West Duitsland in 1990 markeerden een keerpunt in de geschiedenis. De stad Berlijn, ooit een symbool van de Koude Oorlog werd getransformeerd tot een bruisende metropool vol contrasten en unieke bezienswaardigheden. Een bezoek aan het hedendaagse Berlijn is een reis door de tijd. Men kan de sporen van het verleden zien in de restanten van de Berlijnse Muur, zoals de East Side Gallery, en in de architectuur van de verschillende wijken.

Reisleidster: Annie.

Tijdens de ganse city trip was het een genoegen om Annie Vanlook als gids en reisleidster te mogen ervaren. Met voorsprong de beste reisleidster die we tijdens onze zeer vele groepsreizen hebben mogen ervaren. 

Annie Vanlook, reisleider tijdens onze city-trip naar Berlijn.

Dag 1: Bestemming Berlijn.

Dinsdag 9 april 2024 - Naar de hoofdstad van Duitsland - Berlijn.

Berlijn werd in 1961 door de bouw van de Berlijnse muur in twee gespitst. Na de val van de Muur in 1989, is de stad sedert 1990 weer de hoofdstad van Duitsland geworden. Het is een dynamische stad vol economische vernieuwing. De stad toont dat verdraagzaamheid tot ongelooflijke resultaten kan leiden.

Van Schoten naar Berlijn.

We zijn 's ochtends om 04.30 uur naar het vertrekpunt van de autobus in Rijkevorsel vertrokken. We parkeren onze auto werd op de parking van Verhoeven/Rijkevorsel om 05:30 uur. Met een Superior Class luxeautobus van 40 plaatsen voor 40 reizigers. Er is ook een salonnetje met 6 plaatsen extra in de autobus. Stipt om 05.30 uur zijn we vertrokken om nog enkele reizigers in Massenhoven op te laden. De gids: Annie Vanloock, en de chauffeur: Sven. We rijden via Turnhout, Eindhoven richting Venlo.

Salonnetje met plaats voor 6 personen in de autobus.

Ontbijt in Sevenun. 

In deze trip krijgen we een uitgebreid ontbijt in het restaurant 'La Place' te Sevenun, in de buurt van Venlo, dit na 127 km. Na het ontbijt kunnen we om 08.15 uur verder rijden. Annie, de gids geeft een uitgebreide uitleg van de gebieden waar we door rijden. Zo hebben we in Nederland nog het nationaal park 'De grote Peel'. In Duitsland rijden we door de deelstaat Nordrhein Westfalen, het Ruhrgebied (Duisburg), en Sauerland. Over de deelstaten Noordrijn-Westfalen en Nedersaksen loopt de bergrug die deel uitmaakt van het Teutoburgerwald.

Met deze Superior Class autobus naar Berlijn.

Bertelsmann.

Annie is een informatiebron met heel veel toelichting over de gebieden en steden die op onze route liggen. In de nabijheid van Gütersloh nabij Bielefeld, werd door Bertelsmann een bedrijf opgericht dat later een reusachtig mediabedrijf werd: Bertelsmann AG met 120.000 werknemers. Later werd het een internetbedrijf: Bertelsmann on-line, beter bekend als bol.com.

Dr. Oetker.

In dezelfde streek rond Bielefeld werd Oetker wereldbekend door de ontwikkeling en promotie van bakpoeder. Dr. Oetker kan hiervoor de verdiensten opeisen. In Bielefeld werd de hoofdzetel van Oetker opgericht.

Scheidingslijn tussen de Rijn en de Wezer.

Tijdens de rit over de Duitse snelwegen krijgen we nog een heel interessante uitleg over de scheidingslijn tussen de Rijn en de Weser, Nog meer uitleg over de deelstaten, Nedersaksen waarvan Hannover de hoofdstad is.

Middaglunch.

Om 12.30 uur na 440 km, nemen we een stop in één van de typische wegrestaurants, te Garben Sud, iets voor Hannover. Na 45 minuten kunnen we verder richting de deelstaat Braunschweig. In dit gebied is de stad Wolfsburg met de autofabriek VW een belangrijk industrieel centrum.

Grensovergang Helmstedt-Marienborn - Checkpoint Alpha.

Na 546 km zijn we in de deelstaat Saksen-Anhalt. Het is dan 14:25 uur en aan de voormalige grensovergang Helmstedt-Marienborn, of ook: Checkpoint Alpha. Tot 1989, voor de val van het communistische systeem, was dit nog een hallucinante grensovergang tussen beide delen van Duitsland. Wegens zijn geografische ligging was tijdens de deling van Duitsland hier de belangrijkste grensovergang in de West-Duits -Oost-Duitse grens. De geallieerden erkenden Oost-Duitsland niet als land. Dus kan men niet spreken van een grens. Daarom noemde men dit 'check-points'. Hier 'Alpha'. Te Berlijn, bij de overgang Oost-Duitsland-West-Berlijn, had men checkpoint 'Bravo'. In Berlijn, de overgang tussen West en Oost-Berlijn werd dit het iconische 'Checkpoint Charlie'.

In dit lokaaltje werd je onderworpen aan een zeer strenge ondervraging indien men iets verdachts ondervond.

Indien de Oost-Duitse grenspolitie ook maar iets verdacht dacht gevonden te hebben, werd je tot in het absurde ondervraagt. Wat kom je doen? Waarom kom je? Hoe kom je? Wat is je idee over het Oost-Duitse systeem? Hoe is de naam van je kat? Hoeveel geld heb je bij? Waar geef je jouw geld aan uit? Wat is je beroep? Wat is het beroep van je vader? Welke westerse kranten heb je bij? Welke religie beoefen je? In welke stad staat de Berlijnse Muur? Om onnozel, zot van te worden. Allemaal heel uitgekiend, Om te trachten je in de val te lokken en een reden te hebben om je vast te houden.

Grenscontroles: Helmstedt aan de Westerse kant, en Marienborn aan de Sovjet zijde.

Bij het traject van Hannover naar de enclave Berlijn, was dit de grootste en belangrijkste grensovergang in het verdeelde Duitsland. Het was het enige toegangspunt voor de westerse geallieerden naar het verdeelde Berlijn. De korte route (170 km) over land van de Bondsrepubliek Duitsland (West-Duitsland) naar de enclave West-Berlijn liep via deze grensposten. 

Brandenburg.

Als laatste deelstaat komen we in Brandenburg, waarvan Potsdam de hoofdstad is. De rivieren Oder en de Elbe vormen de grenzen van Brandenburg. 

Logies. 

Na een comfortabele rit van 760 km, onderbroken door de gebruikelijke stops, neemt dit traject 12 uur in beslag. We komen aan het hotel toe om 18.20 uur. Het hotel voor 4 nachten is het 4* Hotel Abacus Tierpark, gelegen tegenover het Friedrichsfelde dierenpark, in het oostelijke gedeelte van Berlijn.

Hotel Abacus Tierpark Berlijn.

Berlijn, geen stad verandert zo snel... De constructies zijn hypermodern en gedurfd. 25 jaar na de val van de Berlijnse muur heeft de stad van Marlène Dietrich zijn legendarisch tempo uit de jaren '20 teruggevonden. Men noemt de metropool niet voor niets de motor van Europa. Het herenigd Berlijn is méér dan de som van 2 helften. Aan de westkant de grote winkelstraten, terwijl men voor de meeste musea in het Oosten moet zijn.  Best things to do.

Route naar Berlijn.

Route tussen thuis en Berlijn.

Dag 2: Brandenburger Tor, Holocaust Denkmal, Checkpoint Charlie, de Muur en East Side Gallery.

Woensdag 10 april.

Het is een gevuld programma vandaag. We vertrekken met bus aan het hotel dan ook om 08:30 uur. Het bezoek aan de Reichstag moet aangevraagd worden. Als eerste punt op de agenda, beginnen we met een slot te reserveren voor dat bezoek. Annie, de gids, heeft een bezoek kunnen reserveren voor vrijdag. 

Brandenburger Tor.

We beginnen dan vandaag aan het belangrijkste symbool van Berlijn en van de vrije wereld: de Brandenburger Tor. Deze 18e-eeuwse poorten monument, voltooid in 1795, met 12 Dorische zuilen met een klassiek godinnenstandbeeld, is het belangrijkste symbool van Duitsland. Het is ontworpen naar het voorbeeld van de toegang tot de Akropolis, de propyleeën, in Athene. Het bouwwerk wordt bekroond door het beroemde beeld Quadriga. Het is het symbool van de godin van de overwinning. De godin draagt een staf met daarop een Pruisische adelaar en een ijzeren kruis met een lauwerkrans. De godin heeft een door 4 paarden getrokken strijdwagen en was oorspronkelijk een vredessymbool.

De Brandenburger Tor was een tijdlang het symbool van de scheiding tussen Oost en West.

or In de naoorlogse jaren kon de poort alleen van achter de Muur worden bewonderd. Wie een dagtrip naar Oost-Berlijn maakte, werd er door patrouilleerden soldaten op Unter den Linden van weerhouden al te dichtbij te komen. 

Brandenburger Tor.

Sinds de hereniging is de poort in zijn oude glorie hersteld en heeft de Parizer Platz zijn vroegere grandeur weer terug.

Tot de val van de Muur in 1989 konden westerse toeristen niet onder de Brandenburger Tor door wandelen.

Nog even een herinnering aan de toestand in 1986 met de muur. Men kon slechts vanuit West-Berlijn, op een platform, de muur en de Brandenburrger Tor bekijken.

Juli 1986: Brandenburger Tor te bekijken vanop een platform in West-Berlijn, wegens de 'Muur'.

Brandenburger Tor vanop de West-Berlijnse kant, met de muur.

Juli 1986: Brandenburger Tor vanuit Oost-Berlijnse kant Unter den Linden.

Holocaustmonument.

Net ten zuiden van de Brandenburger Tor bezoeken we het Duitse nationale Holocaustmuseum. Dit staat symbool voor de zes miljoen joden en andere slachtoffers die tussen 1933 en 1945 door de nazi's in concentratiekampen werden vermoord. Het monument dateert uit 2005. Bovengronds ligt 19.000 m2 aan betonblokken waar men kan tussen door lopen. Het bestaat uit 2711 betonblokken, variërend in hoogte van 20 cm tot 4,5 m, met een onderliggende tussenruimte van 95 cm. 

Een woud van 2711 betonblokken vormen het hart van het Holocaust Denkmal.

De paden door de betonblokken zijn zo smal dat men alleen zijn eigen pad kan overzien.

Wandelen tussen deze betonblokken geeft een sombere ervaring. Eronder is er een informatiecentrum over de geschiedenis van de genocide. Het toont verhalen van families en personen die het slachtoffer van de Nazipartij waren. 

Checkpoint Charlie.

In de Friedrichstrasse was aan 1961 tot 1990 Checkpoint Charlie de enige grensovergang voor buitenlanders tussen Oost- en West Berlijn. Het is/was de meest gekende overgang tussen Oost en West in Berlijn, en misschien wel in de gehele wereld. In 1990 werd de controlepost verwijderd. Van deze controlepost is er weinig van overgebleven.  

Allied Checkpoint in de Friedrichstrasse.

Er staat alleen nog een replica van het wachthuisje en het beroemde bord aan westerse kant met 'You are leaving the American sector'. De prikkeldraad is verdwenen.

Het wachthuisje dat vroeger de grensovergang was.

US Army Checkpoint Charlie in de Friedrichstrasse.

Aansluitend aan deze locatie is er nog een 'Mauer Museum', waar alle aspecten rond de Berlijnse Muur en de Koude Oorlog aan de orde zijn. Men geeft er inzicht in de manieren waarop mensen trachtten en wisten te ontsnappen uit de DDR. Ook is er een expositie over het slopen van de muur en de periode van na 1989. Er is ook aandacht voor geweldloos verzet.

Het wachthuisje in de Friedrichstrasse = Checkpoint Charlie.

Checkpoint Charlie in 1986.

Friedrichstrasse in 1986 met Checkpoint Charlie?

Kasseien in de grond tonen hoe de Muur door het hart van de stad liep.

Gedenkstätte Berliner Mauer aan de Bernauer Strasse.

Het gebeurde rond middernacht. Eenheden van het Nationale Volksleger in Oost-Berlijngingen in de avond van 12 augustus 1961 op pad om een muur van prikkeldraad en tankversperringen langs de 155 km lange grens met West-Berlijn aan te leggen. Alleen al in de eerste helft van 1961 waren 200.000 Oost-Duitsers naar het westen gevlucht. Die uittocht dreigde fataal te worden voor de economie. Oost-Duitsland besloot 'het probleem-Berlijn' op te lossen door het bouwen van een fysieke barriere.Van de muur die ruim 28 jaar lang West-Berlijn omringde is maar weinig overgebleven. Er staat nog een deel van de oorspronkelijk Muur overeind. De namiddag staat volledig in het teken van de Berlijnse Muur, beginnend bij de Bernauer Strasse. 

Zone tussen de 2 muren, de binnen en de buiten muur.

De Bernauer Strasse is een van de laatste plekken waar men de Berlijnse muur nog kan bekijken zoals deze was. Twee werelden, oost en west, communisme en vrijheid, zo tegengesteld. Hier wordt nog een deel van de scheidingsmuur nog in originele staat gehouden, zodat we nooit vergeten hoe het ooit was. Er staan funderingen en foto's van de omgekomen Oost-Duitsers die de vrijheid in het Westen zochten.

Vanop een  uitkijkconstructie kan men nog het gebied tussen 2 muren bekijken.

De Gedenkstätte Berliner Mauer aan de Bernauer Strasse is een bijzondere historische plek, waar de gruwelijkheid van de Duits-Duitse deling makkelijker in te voelen is. Een must voor iedereen die een bezoek aan Berlijn brengt. Nu is het een grimmige herinnering aan het leed dat de opstelling heeft veroorzaakt.

Woningen aan de Bernauer Strasse. Op de muur toont men nog hoe mensen trachtten te ontsnappen.

In de ochtend van 13 augustus 1961 werden de Oost Berlijners wakker in een nachtmerrie. Van de een op de andere dat stond er, voor huisdeuren en ramen, zomaar een gigantische betonnen muur, zwaar bekaakt door het gewapende Oost-Duitse leger. Niemand mocht de sectorgrens passeren. Mensen die dat toch deden, of eroverheen vluchtten, werden met geweld tegengehouden tot dood geschoten. De Oost-Berlijners zaten letterlijk gevangen. Ze konden niet meer naar hun werk in West-Berlijn, of buren, vrienden of familie bezoeken.

De vluchttunnels zijn genummerd, hier tunnel 57.

Dit leidde in de eerste weken na de bouw tot grote drama's. Dit bracht mensen er toe om uit de ramen van hun woningen te springen of met aan elkaar geknoopte lakens uit de ramen vanaf de verdiepingen hun huizen trachtten te ontvluchten, en zo naar West-Berlijn te kunnen vluchten. Velen overleefden dit niet. Het gebied tussen de 2 muren is een grote zandvlakte. Met de bedoeling om eventuele voetafdrukken te kunnen ontdekken.

Aan de 4 meter hoge betonnen muur, met bovenaan nog een dikke buis, om te vorkomen dat men zich daar aan kon vastklampen.

De huizen die direct aan de muur stonden werden gesloopt, de bewoners verplicht verhuisd. Deuren en ramen werden dichtgetimmerd. De begraafplaats die aan de muur lag, werd geruimd. Ook de eerste doden bij een vluchtpoging over de muur waren bij Bernauer Strasse te betreuren.

Uitkijkconstructie van waaruit men nog een gedeelte van de muren kan bekijken.

Er is een uitgebreide aandacht voor de vluchttunnels die hier onder de muur door werden gegraven. Er is aan de west-zijde van de Bernauer Strasse een bezoekerscentrum met een tentoonstelling en een uitkijktoren gebouwd.

Oorspronkelijk bestond de Muur uit eenvoudige rollen prikkeldraad. Deze werden vervangen door een 4 m hoge muur, ondersteund door een tweede muur van gewapend beton. Langs de muur patrouilleerden wachters met honden in wat de 'zone des doods' werd genoemd. Er stonden 293 wachttorens en ook alarminstallaties langs de 55 km lange grens.

Gedenkteken aan de Muur die hier stond van 13-8-1961 tot 9-11-1898.

Het is huiveringwekkend te bedenken dat men van de ene op de andere dag, je voordeur dichtmetselt, alle ramen dichtmaakt en een muur vlak voor je woning optrekt. Met risico om neer geschoten te worden indien men trachtte om naar de west kant te vluchten.

Aan de muur kant West-Berlijn. Vanop een platform kon men in 1986 over de muur naar Oost-Berlijn kijken.

East Side Gallery.

De East Side Gallery is het langste overgebleven stuk Berlijnse muur. Hierop werden er muurschilderingen met graffiti aangebracht. Dit door 112 kunstenaars uit 21 landen op deze 1,3 km lange overgebleven muur. Van de Berlijnse Muur, het symbool van de Koude Oorlog bij uitstek, staan her en der nog stukken overeind. Het langste nog-in-tact-zijnde stuk Berlijnse Muur is de East Side Gallery. Parallel aan de Spree, staat 1316 meter Berlijnse Muur. 

Brezjnev met Honecker, de kus der vrede???

De socialistische broederkus was een speciale vorm van begroeting tussen staatslieden in het voormalig Oostblok. Het kunstwerk was ook een teken van vrede. het bestaat uit een omhelzing en een wederzijdse kus op de wang of de mond. Deze kus symboliseerde de bijzondere broederschap tussen de socialistische marxistische-leninistische staten. Hier de broederkus tussen Erich Honecker en Leonid Brezjnev, in 1979 gefotografeerd en later een graffiti schildering op de Berlijnse Muur. 'Mein Gott, hilf mir, diese tödliche Liebe zu überleben.'

Over de gehele lengte zijn graffiti kunstwerken aangebracht in 1990, een paar maanden na de val van de Berlijnse Muur.

112 kunstenaars zijn uitgenodigd om hun visie op vrijheid op de muur te tekenen. Hiermede is dit het langste kunstwerk ter wereld. Dit stuk van de muur is een van de grote trekpleisters van Berlijn. De ondoordringbare grens van toen is nu de drager van talloze grimmige boodschappen aan het voormalige Oost-Duitse regime.

Hoewel de muur origineel is, zijn de kunstwerken pas na 1989 aangebracht. Het gaat hier om een stuk muur dat aan de oostkant van het niemandsland stond. En de autoriteiten van de DDR lieten niet toe dat die beschilderd werd.

De visie van diverse graffitikunstenaars werden hier uit gebeeld. 

De westkant was een heel ander verhaal dan de oostkant. Bijna de gehele Berlijnse Muur aan de westkant is tijdens de tweedeling van Berlijn beschilderd geweest met graffiti. Omdat iedereen die in het bezit was van een spuitbus zijn gang kon gaan, was de muur binnen no-time het grootste openbare kunstwerk ter wereld. In tegenstelling tot de autoriteiten in de DDR was de politie in West-Berlijn een stuk coulanter. Het kon ze vrij weinig schelen wat er met die lelijke muur gebeurde. 

Anarchistische verzameling van streetart en graffiti.

De rivier Spree was de grens tussen oost en west Berlijn.

'Uber Arena', wordt ook gebruikt voor sport, en ook concerten.

Treptower Park.

Het grootste stadspark ligt aan de zuidoostelijke stadsrand. Midden in het park verrijst een kolossaal oorlogsmonument voor de Russische Sovjetsoldaten die in 1945 sneuvelden bij de strijd om Berlijn.

Het monument herdenkt de Sovjetoverwinning op het 'fascistische Duitsland'

Beeld van een Russische soldaat.

Toegang tot het Treptower park.

Stop and go

Alleen in Berlijn zijn er speciale "stop & go" mannetjes in de verkeerslichten. Nergens anders ter wereld zijn die terug te vinden, maar wel in het gekke Berlijn!

Go

Stop

Go!

Dag 3: Historische centrum van Berlijn met een boottocht op de rivier Spree.

Naar het historische centrum.

Gisteren stond ons bezoek meer in het teken van de Oost-West verdeling en de muur. Vandaag bezoeken we het historische centrum van Berlijn. We vertrekken aan het hotel om 08:45 uur. Het is een 10 km rijden met de autobus tot in het centrum. Het is een 30 minuten tot de autobus een rustige plaats gevonden heeft om ons te laten uitstappen. De afspraak voor vandaag is dat we om 18:15 uur de autobus zullen terug zien. Het wordt een ganse dag wandelen om het historische centrum te bezoeken.

Hotel Abacus, hier logeren we 4 nachten.

Gendarmenmarkt.

Het mooiste, en een van de meest bekendste pleinen wordt gekenmerkt door twee identiek lijkende kerken aan weerszijden van het plein. Ze zijn wel degelijk verschillend. De ene werd gebouwd voor de Hugenoten die Frankrijk ontvlucht waren, de 'Französischer Dom', terwijl de andere voor de protestanten gebouwd werd, de 'Deutscher Dom'. Het plein is vernoemd naar het 'Regiment Gens d'Armes' dat hier zijn kazerne had. Midden op het plein staat een monument van de dichter Friedrich Schiller. Hij schreef de 'Ode An die Freude' waarvan Beethoven er enkele regels van overnam in de 9de symfonie. Deze werd door  Herbert Von Karajan gebruikt en door de Raad van Europa als het Europese volkslied aangenomen.

De Französischer Dom aan de 'Gendarmen markt', gebouwd door de verdreven Franse hugenoten.

Humboldt universiteit.

Verder naar het enorme complex van de Humboldt universiteit. De naam verwijst naar de oprichter en ook naar Alexander von Humboldt, grondlegger van de fysische geografie. Het is de oudste universiteit van Berlijn. 

Humboldt universiteit.

Hier hebben vele beroemde personen gestudeerd en gewerkt. Karl Marx, Max Planck, Friedrich Engels, Albert Einstein, en nog vele anderen. Aan deze universiteit studeerden of doceerden 29 Nobelprijswinnaars.

'De Alte Bibliothek'  van de Humboldt universiteit aan de Bebelplatz.

Tijdens de Nazi periode werden hier verschrikkelijke stommiteiten tegen de mensheid gedaan. Op 10 mei 1933 werden op deze Bebelplatz door de nazi' zo'n 25.000 boeken verbrand. Dit omdat ze verwerpelijk werden geacht aan de nazi filosofie. Aan de boekverbranding in Berlijn deden ongeveer 40.000 Duitsers mee. In die nacht zijn in nog 33 andere Duitse steden boeken verbrand. Enkele gedenkplaten op de grond herinneren hieraan.

Wie begint met het verbranden van boeken, zal later mensen verbranden. (Voorspelling uit 1826)

Huiveringwekkend was de filosofie van de Nazi's en dictaturen. Tja, in de huidige tijd heeft men zijn lessen uit het verleden niet geleerd. Denk maar aan invasies door huidige dictators.

Unter den Linden.

Deze laan is één van de bekendste lanen van Berlijn. De poëtische naam van deze laan, die loopt van de Brandenburger Tor tot bij de Berliner Dom, komt van de bomen die langs deze 60 meter boulevard staan. Het is het intellectuele en artistieke hart van Berlijn.

Deze bekendste boulevard van Duitsland is de ader van Berlijn. In de omgeving staan vele symbolen van het oude Berlijn. 

'Unter den Linden' boulevard.

Berliner Dom.

De in 1894-1905 gebouwde domkerk raakte in de 2de wereldoorlog zwaar beschadigd. Midden de jaren 1990 werd de Dom nauwgezet gerestaureerd. De centrale koepel is 98 m hoog. Het is een van de belangrijkste kerken van Berlijn. De oorspronkelijke Dom, bevatte de crypte van de Hohenzollern, een van de grootste familiegraven van Europa.

Berliner Dom, gebouwd tussen 1894 en 1905, was de hofkerk van de keizerlijke familie, de Hohenzollerns.

De koepel is omringd door vier hoektorens. De geschiedenis van de Dom gaat terug tot het jaar 1465.

Met meer dan 7000 pijpen, 4 klavieren en 113 registers is dit het grootste orgel van Duitsland. 

Interieur van de Dom. 1650 zitplaatsen zijn in de dom beschikbaar.

Als je met een trap naar boven tot in de koepel klimt, wacht je een schitterend uitzicht over de hele stad.

Men moet er wek 270 traptreden tot het uitzichtplatform voor over hebben.

Vanop de koepel heeft men een uitzicht over Berlijn.

Men kan er een rondje maken, zodat je de stad vanaf alle kanten kunt bewonderen. De Dom ligt ook aan de oever van de rivier de Spree.

Berliner Dom aan de oever van de Spree.

DDR Museum

In de nabijheid van de Berliner Dom, aan de oever van de Spree bevindt zich het DDR Museum. Het geeft bezoekers een beeld van het alledaags leven in de voormalige DDR. Het maakt duidelijk hoe de geheime politie, de STASI, de burgers van de stad in de gaten hield. Er staat een nagemaakte huiskamer en een glimmende Trabant. Ook komen geboorte, opvoeding, onderwijs, werk, vrije tijd, kunst en wonen in de DDR aan bod.

Wagen van Erich Honnecker. Gewone mensen met een Trabantje, 2-takt motortje.

Boottocht op de Spree.

Langs de Spree staan er heel wat bezienswaardigheden. Met de Stern&Kreuz maken we een boottocht van een uur over de rivier de Spree.

Boottocht op de Spree.

Rotes Rathaus.

Dit indrukwekkend gebouw dat aan de zuidkant van de Alexanderplatz staat, is het stadhuis van Berlijn. Het gebouw dankt er zijn naam aan, omdat het opgetrokken is in rode baksteen. Het gebouw is de zetel van de burgemeester en de Berlijnse senaat. 

Rotes Rathaus.

Alexanderplatz met de Fernsehturm.

Dit deel van Berlijn is het historische centrum van de stad. Hier bevindt zich de plek waar in de 13de eeuw het dorp Berlijn ontstond. Oorspronkelijk heette dit plein het 'Ossenplein'. In 1805 kreeg het zijn huidige benaming n.a.v. een bezoek van tsaar Alexander I. De erfenis van Oost-Berlijn is ook sterk aanwezig in de architectuur rond het plein.

Fernsehturm.

De 365 m hoge Fernsehturm is het hoogste gebouw van de stad. Het is vanaf elke plek in de stad te zien. Op de radio- en televisietoren van Riga na, is het de hoogste toren van de EU. De toren is gebouwd tussen 1965 en 1969 en bestaat uit een betonnen mast met daarin twee liftschachten. Bovenop een met plaatstaal bedekte bol met een uitzichtplatform op 205 meter hoogte. Er is een ook restaurant, en een rood-witte televisieantenne. Op een heldere dag kan men 40 km ver kijken.

Panorama over Berlijn, gezien vanop de Fernsehturm.

Nergens in Berlijn heeft men een hoger uitzicht over de stad en het is erg indrukwekkend te zien hoe groot Berlijn is.

Panorama over Berlijn met het Rotes Rathaus vanop de Fernsehturm.

Op 203 meter hoogte is er een restaurant. Men heeft er de mogelijkheid om de gehele stad te bekijken wegens het feit dat het op een uur tijd, 360° rond draait.

Rotes Rathaus.

365 meter hoge Fernsehturm. Uitkijkbol op 204 meter hoogte.

We vertrekken, zoals met de autobuschauffeur was afgesproken, om 18:15 terug naar het hotel. Half lamgeslagen of gelopen door het vele slenteren, maar met een uitstekend beeld van het historische centrum van Berlijn. Opgemerkt: aan vele gebouwen, wappert de Oekraïense vlag.