Dag 2: Brandenburger Tor, Holocaust Denkmal, Checkpoint Charlie, de Muur en East Side Gallery.

Woensdag 10 april.

Het is een gevuld programma vandaag. We vertrekken met bus aan het hotel dan ook om 08:30 uur. Het bezoek aan de Reichstag moet aangevraagd worden. Als eerste punt op de agenda, beginnen we met een slot te reserveren voor dat bezoek. Annie, de gids, heeft een bezoek kunnen reserveren voor vrijdag. 

Brandenburger Tor.

We beginnen dan vandaag aan het belangrijkste symbool van Berlijn en van de vrije wereld: de Brandenburger Tor. Deze 18e-eeuwse poorten monument, voltooid in 1795, met 12 Dorische zuilen met een klassiek godinnenstandbeeld, is het belangrijkste symbool van Duitsland. Het is ontworpen naar het voorbeeld van de toegang tot de Akropolis, de propyleeën, in Athene. Het bouwwerk wordt bekroond door het beroemde beeld Quadriga. Het is het symbool van de godin van de overwinning. De godin draagt een staf met daarop een Pruisische adelaar en een ijzeren kruis met een lauwerkrans. De godin heeft een door 4 paarden getrokken strijdwagen en was oorspronkelijk een vredessymbool.

De Brandenburger Tor was een tijdlang het symbool van de scheiding tussen Oost en West.

or In de naoorlogse jaren kon de poort alleen van achter de Muur worden bewonderd. Wie een dagtrip naar Oost-Berlijn maakte, werd er door patrouilleerden soldaten op Unter den Linden van weerhouden al te dichtbij te komen. 

Brandenburger Tor.

Sinds de hereniging is de poort in zijn oude glorie hersteld en heeft de Parizer Platz zijn vroegere grandeur weer terug.

Tot de val van de Muur in 1989 konden westerse toeristen niet onder de Brandenburger Tor door wandelen.

Nog even een herinnering aan de toestand in 1986 met de muur. Men kon slechts vanuit West-Berlijn, op een platform, de muur en de Brandenburrger Tor bekijken.

Juli 1986: Brandenburger Tor te bekijken vanop een platform in West-Berlijn, wegens de 'Muur'.

Brandenburger Tor vanop de West-Berlijnse kant, met de muur.

Juli 1986: Brandenburger Tor vanuit Oost-Berlijnse kant Unter den Linden.

Holocaustmonument.

Net ten zuiden van de Brandenburger Tor bezoeken we het Duitse nationale Holocaustmuseum. Dit staat symbool voor de zes miljoen joden en andere slachtoffers die tussen 1933 en 1945 door de nazi's in concentratiekampen werden vermoord. Het monument dateert uit 2005. Bovengronds ligt 19.000 m2 aan betonblokken waar men kan tussen door lopen. Het bestaat uit 2711 betonblokken, variërend in hoogte van 20 cm tot 4,5 m, met een onderliggende tussenruimte van 95 cm. 

Een woud van 2711 betonblokken vormen het hart van het Holocaust Denkmal.

De paden door de betonblokken zijn zo smal dat men alleen zijn eigen pad kan overzien.

Wandelen tussen deze betonblokken geeft een sombere ervaring. Eronder is er een informatiecentrum over de geschiedenis van de genocide. Het toont verhalen van families en personen die het slachtoffer van de Nazipartij waren. 

Checkpoint Charlie.

In de Friedrichstrasse was aan 1961 tot 1990 Checkpoint Charlie de enige grensovergang voor buitenlanders tussen Oost- en West Berlijn. Het is/was de meest gekende overgang tussen Oost en West in Berlijn, en misschien wel in de gehele wereld. In 1990 werd de controlepost verwijderd. Van deze controlepost is er weinig van overgebleven.  

Allied Checkpoint in de Friedrichstrasse.

Er staat alleen nog een replica van het wachthuisje en het beroemde bord aan westerse kant met 'You are leaving the American sector'. De prikkeldraad is verdwenen.

Het wachthuisje dat vroeger de grensovergang was.

US Army Checkpoint Charlie in de Friedrichstrasse.

Aansluitend aan deze locatie is er nog een 'Mauer Museum', waar alle aspecten rond de Berlijnse Muur en de Koude Oorlog aan de orde zijn. Men geeft er inzicht in de manieren waarop mensen trachtten en wisten te ontsnappen uit de DDR. Ook is er een expositie over het slopen van de muur en de periode van na 1989. Er is ook aandacht voor geweldloos verzet.

Het wachthuisje in de Friedrichstrasse = Checkpoint Charlie.

Checkpoint Charlie in 1986.

Friedrichstrasse in 1986 met Checkpoint Charlie?

Kasseien in de grond tonen hoe de Muur door het hart van de stad liep.

Gedenkstätte Berliner Mauer aan de Bernauer Strasse.

Het gebeurde rond middernacht. Eenheden van het Nationale Volksleger in Oost-Berlijngingen in de avond van 12 augustus 1961 op pad om een muur van prikkeldraad en tankversperringen langs de 155 km lange grens met West-Berlijn aan te leggen. Alleen al in de eerste helft van 1961 waren 200.000 Oost-Duitsers naar het westen gevlucht. Die uittocht dreigde fataal te worden voor de economie. Oost-Duitsland besloot 'het probleem-Berlijn' op te lossen door het bouwen van een fysieke barriere.Van de muur die ruim 28 jaar lang West-Berlijn omringde is maar weinig overgebleven. Er staat nog een deel van de oorspronkelijk Muur overeind. De namiddag staat volledig in het teken van de Berlijnse Muur, beginnend bij de Bernauer Strasse. 

Zone tussen de 2 muren, de binnen en de buiten muur.

De Bernauer Strasse is een van de laatste plekken waar men de Berlijnse muur nog kan bekijken zoals deze was. Twee werelden, oost en west, communisme en vrijheid, zo tegengesteld. Hier wordt nog een deel van de scheidingsmuur nog in originele staat gehouden, zodat we nooit vergeten hoe het ooit was. Er staan funderingen en foto's van de omgekomen Oost-Duitsers die de vrijheid in het Westen zochten.

Vanop een  uitkijkconstructie kan men nog het gebied tussen 2 muren bekijken.

De Gedenkstätte Berliner Mauer aan de Bernauer Strasse is een bijzondere historische plek, waar de gruwelijkheid van de Duits-Duitse deling makkelijker in te voelen is. Een must voor iedereen die een bezoek aan Berlijn brengt. Nu is het een grimmige herinnering aan het leed dat de opstelling heeft veroorzaakt.

Woningen aan de Bernauer Strasse. Op de muur toont men nog hoe mensen trachtten te ontsnappen.

In de ochtend van 13 augustus 1961 werden de Oost Berlijners wakker in een nachtmerrie. Van de een op de andere dat stond er, voor huisdeuren en ramen, zomaar een gigantische betonnen muur, zwaar bekaakt door het gewapende Oost-Duitse leger. Niemand mocht de sectorgrens passeren. Mensen die dat toch deden, of eroverheen vluchtten, werden met geweld tegengehouden tot dood geschoten. De Oost-Berlijners zaten letterlijk gevangen. Ze konden niet meer naar hun werk in West-Berlijn, of buren, vrienden of familie bezoeken.

De vluchttunnels zijn genummerd, hier tunnel 57.

Dit leidde in de eerste weken na de bouw tot grote drama's. Dit bracht mensen er toe om uit de ramen van hun woningen te springen of met aan elkaar geknoopte lakens uit de ramen vanaf de verdiepingen hun huizen trachtten te ontvluchten, en zo naar West-Berlijn te kunnen vluchten. Velen overleefden dit niet. Het gebied tussen de 2 muren is een grote zandvlakte. Met de bedoeling om eventuele voetafdrukken te kunnen ontdekken.

Aan de 4 meter hoge betonnen muur, met bovenaan nog een dikke buis, om te vorkomen dat men zich daar aan kon vastklampen.

De huizen die direct aan de muur stonden werden gesloopt, de bewoners verplicht verhuisd. Deuren en ramen werden dichtgetimmerd. De begraafplaats die aan de muur lag, werd geruimd. Ook de eerste doden bij een vluchtpoging over de muur waren bij Bernauer Strasse te betreuren.

Uitkijkconstructie van waaruit men nog een gedeelte van de muren kan bekijken.

Er is een uitgebreide aandacht voor de vluchttunnels die hier onder de muur door werden gegraven. Er is aan de west-zijde van de Bernauer Strasse een bezoekerscentrum met een tentoonstelling en een uitkijktoren gebouwd.

Oorspronkelijk bestond de Muur uit eenvoudige rollen prikkeldraad. Deze werden vervangen door een 4 m hoge muur, ondersteund door een tweede muur van gewapend beton. Langs de muur patrouilleerden wachters met honden in wat de 'zone des doods' werd genoemd. Er stonden 293 wachttorens en ook alarminstallaties langs de 55 km lange grens.

Gedenkteken aan de Muur die hier stond van 13-8-1961 tot 9-11-1898.

Het is huiveringwekkend te bedenken dat men van de ene op de andere dag, je voordeur dichtmetselt, alle ramen dichtmaakt en een muur vlak voor je woning optrekt. Met risico om neer geschoten te worden indien men trachtte om naar de west kant te vluchten.

Aan de muur kant West-Berlijn. Vanop een platform kon men in 1986 over de muur naar Oost-Berlijn kijken.

East Side Gallery.

De East Side Gallery is het langste overgebleven stuk Berlijnse muur. Hierop werden er muurschilderingen met graffiti aangebracht. Dit door 112 kunstenaars uit 21 landen op deze 1,3 km lange overgebleven muur. Van de Berlijnse Muur, het symbool van de Koude Oorlog bij uitstek, staan her en der nog stukken overeind. Het langste nog-in-tact-zijnde stuk Berlijnse Muur is de East Side Gallery. Parallel aan de Spree, staat 1316 meter Berlijnse Muur. 

Brezjnev met Honecker, de kus der vrede???

De socialistische broederkus was een speciale vorm van begroeting tussen staatslieden in het voormalig Oostblok. Het kunstwerk was ook een teken van vrede. het bestaat uit een omhelzing en een wederzijdse kus op de wang of de mond. Deze kus symboliseerde de bijzondere broederschap tussen de socialistische marxistische-leninistische staten. Hier de broederkus tussen Erich Honecker en Leonid Brezjnev, in 1979 gefotografeerd en later een graffiti schildering op de Berlijnse Muur. 'Mein Gott, hilf mir, diese tödliche Liebe zu überleben.'

Over de gehele lengte zijn graffiti kunstwerken aangebracht in 1990, een paar maanden na de val van de Berlijnse Muur.

112 kunstenaars zijn uitgenodigd om hun visie op vrijheid op de muur te tekenen. Hiermede is dit het langste kunstwerk ter wereld. Dit stuk van de muur is een van de grote trekpleisters van Berlijn. De ondoordringbare grens van toen is nu de drager van talloze grimmige boodschappen aan het voormalige Oost-Duitse regime.

Hoewel de muur origineel is, zijn de kunstwerken pas na 1989 aangebracht. Het gaat hier om een stuk muur dat aan de oostkant van het niemandsland stond. En de autoriteiten van de DDR lieten niet toe dat die beschilderd werd.

De visie van diverse graffitikunstenaars werden hier uit gebeeld. 

De westkant was een heel ander verhaal dan de oostkant. Bijna de gehele Berlijnse Muur aan de westkant is tijdens de tweedeling van Berlijn beschilderd geweest met graffiti. Omdat iedereen die in het bezit was van een spuitbus zijn gang kon gaan, was de muur binnen no-time het grootste openbare kunstwerk ter wereld. In tegenstelling tot de autoriteiten in de DDR was de politie in West-Berlijn een stuk coulanter. Het kon ze vrij weinig schelen wat er met die lelijke muur gebeurde. 

Anarchistische verzameling van streetart en graffiti.

De rivier Spree was de grens tussen oost en west Berlijn.

'Uber Arena', wordt ook gebruikt voor sport, en ook concerten.

Treptower Park.

Het grootste stadspark ligt aan de zuidoostelijke stadsrand. Midden in het park verrijst een kolossaal oorlogsmonument voor de Russische Sovjetsoldaten die in 1945 sneuvelden bij de strijd om Berlijn.

Het monument herdenkt de Sovjetoverwinning op het 'fascistische Duitsland'

Beeld van een Russische soldaat.

Toegang tot het Treptower park.

Stop and go

Alleen in Berlijn zijn er speciale "stop & go" mannetjes in de verkeerslichten. Nergens anders ter wereld zijn die terug te vinden, maar wel in het gekke Berlijn!

Go

Stop

Go!